INDEPENDENT NEWS

E tautoko ana ngā takuhe a Te Pūtea a Marsden

Published: Thu 8 Nov 2018 10:00 AM
E tautoko ana ngā takuhe a Te Pūtea a Marsden i ngā rangahau auaha i Aotearoa mai i ngā rāpoi ngota tae atu ki ngā moroiti o Te Kōpaka Runga
He $85.6 miriona (GST kore) kua tohaina e Te Pūtea a Marsden ki ngā kaupapa rangahau 136 puta noa i Aotearoa. E tautoko ana ēnei takuhe i ngā rangahau ā-tūhura rawe rawa i Aotearoa i roto i ngā wāhanga o te pūtaiao, mātauranga pūkaha, pāngarau, mātauranga pāpori me te aronui.
Huihui katoa, e 83 ngā takuhe kua whakawhiwhia ki ngā kairangahau matatau. E kapi ana ngā kaupapa i ngā take hāngai ā-motu, ā-ao hoki: mai i tētahi rangahau whāroa o te whakamamae whaiaro me ngā whanonga whakamomori o te hunga taiohi o Aotearoa, tae atu ki tētahi 'pūnaha ārai wheori' pai ake mō ngā pūmanawa rorohiko, ā, mai i te hōpara i te whīwhiwhitanga tataunga o ngā ngota, tae atu ki te āta tirotiro i te oranga i roto i ngā āhuatanga uaua rawa o Ngā Whārua Maroke o Te Kōpaka Runga.
Kua piki ake ngā takuhe ki ngā kairangahau pūhou mai i te 49 i tērā tau ki te 53 i te tau 2018. Mā te tautoko i ngā kairangahau pūhou ka noho tonu ēnei tāngata pūmanawa ki te whakaū i ā rātau umanga mahi ki Aotearoa me te whakapakari haere i a rātau anō i roto i ō rātau ake wāhanga rangahau. Ka rangahau ēnei kairangahau i ngā kaupapa pērā i te whakapai ake i te haumanu ārai mate mō te mate pukupuku, he pēhea te uru mai o ngā kirihou moroiti ki tā tātau tāhuhu whakapeto me ngā mōhio me ngā tikanga whakaterenga a te Māori.
Hei tā te Heamana o te Kaunihera Pūtea a Marsden a Ahorangi David Bilkey: "I hangaia Te Pūtea a Marsden ki te hāpai i ā tātau kairangahau mātāmua ki te whakawhanake i ō rātau whakaaro tiketike rawa, whakaongaonga hoki. He hira ēnei pūtea taumata tiketike mō te whakaū i tētahi ahurea rangahau hihiri i tō tātau whenua, ā, ka āwhina ngā hua kia pai ake tō tātau mōhio ki tō tātau taiao me tō tātau iwi whānui. Ko ētahi o ēnei tūhuratanga taketake ka ahu atu ki ētahi rongoā hou, ohorere hoki i ētahi wā mō ngā raruraru onāianei, i roto i ngā wāhanga pērā i te manaaki hauora, toitūtanga me te kaupapahere pāpori."
E hari ana a Ahorangi Bilkey ki te kite i te nui haere o ngā kairangahau wāhine, Māori hoki kua waimarie. "E whakamānawa ana ki te kite ake i ngā kaitono Pūtea a Marsden he wāhine, he Māori rānei kua puta ngā ihu pērā anō i ngā kaitono tāne, tauiwi hoki i roto i ngā tau e rima kua taha ake nei. "Ka tirotiro haere tonu mātou i ngā tukanga o te Pūtea kia kore ai e mahue ngā rōpū kāore i te tino kitea.
"E tino koa ana ahau ki te kite i te whai wāhitanga nui o te mātauranga Māori i roto i ngā tono puta noa i ngā peka mātauranga rerekē. Arā, mai i te rangahau i ngā urupare a te Māori ki ngā kaupapahere toko i te ora o te rau tau 20 ki te whakamahinga o ngā waka hei uru atu me te tūhura i ngā puia mamao," te kī a Ahorangi Bilkey. "E whakatauira ana ēnei kaupapa i te āta whakaurunga mai o ngā mōhiotanga me ngā tikanga a te Māori i te taha o ngā kaupapa peka mātauranga tauwhāiti, ā, ko te whakatau mō ēnei he pakari, he auaha e ai ki ngā kaitaunaki matua ā-ao."
Kei te āhua piki haere tonu ngā kaitono e waimarie ana, mai i te 10.7% i te tau 2016 ki te 12% i te 2017 me te 12.4% i tēnei tau. Ko te ōwehenga momoho mō ngā takuhe Tīmata-Wawe mō ngā kairangahau pūhou he 14.8%. Kei te rahinga o te pūtea i whakawhiwhia i tēnei tau, me te ōwehenga momoho hoki, he tino tiketike tonu nā te tautoko haere tonu a te kāwanatanga.
Ka tohaina ngā takuhe i roto i te toru tau ka mutu e whānui ana te whai pūtea, e utu ana i ngā utu ā-tau, ngā tūranga ākonga me te kairangi, ngā whakapaunga ā-whare wānanga me ngā taonga rangahau.
E whakahaerehia ana te Pūtea Marsden e Te Apārangi mō te taha ki te kāwanatanga.
ENDS

Next in Business, Science, and Tech

General Practices Begin Issuing Clause 14 Notices In Relation To The NZNO Primary Practice Pay Equity Claim
By: Genpro
Global Screen Industry Unites For Streaming Platform Regulation And Intellectual Property Protections
By: SPADA
View as: DESKTOP | MOBILE © Scoop Media