He Tahua Pūtea Mā Ngā Kaupapa Hītori E Kōkirihia Ana E Te Hapori

E whakahau ana te Manatū Taonga i te hunga e kōkiri ana i ngā kaupapa hītori a te hapori ki te tono pūtea i ngā tahua pūtea a Ngā Kōrero Tuku Iho Piki Ake! Kake Ake! me Whiria te Mahara i mua i te katinga o ngā tono ā te 15 o Whiringa-ā-nuku.

Kātahi anō ka whakarewāina tēnei tono i te reo Māori. Hei tāpiri atu, kei te reo Hāmoa me te reo Tonga hoki ngā puka tono a Ngā Kōrero tuku Iho Piki Ake! Kake Ake!

"He ara anō te whakawhitinga o ēnei kōrero ki reo kē ki te whakahau i te iwi Māori me ngā hapori o Te Moananui-a-Kiwa ki te tono mai ki tēnei tahua pūtea. Kei te akiaki mātou i ngā tāngata katoa e kōkiri ana i tētahi kaupapa hītori i waenga i tō rātou hapori ki te tono mai. Kei te āta kimi hoki mātou i ngā tono e whai ana i ngā kōrero tuku iho a te Māori me ngā iwi o Te Moananui-a-Kiwa," te kī a te Tumu Kōrero Matua o te Manatū Taonga, a Neill Atkinson.

Kotahi rau mano tāra te nui o te moni e wātea ana ki ngā kaupapa hopu kōrero tuku iho e kōkirihia ana e te hapori i te tahua pūtea o Ngā Kōrero Tuku Iho Piki Ake! Kake Ake!. Me kite ake ngā tuakiri me ngā tirohanga rerekē e pā ana ki te hītori o Aotearoa me te whanaungatanga atu ki Te Moananui-a-Kiwa. Kei te kimihia ngā tono mō ngā kaupapa hopu kōrero tuku iho, ahakoa te momo reo.

He mea takoha te moni mō ēnei tahua pūtea i te kāwanatanga o Ahitereiria i te tau 1990, hei whakanui i te huringa o te 150 tau i te hainatanga o Te Tiriti o Waitangi. I whakawhiwhia ngā tono pūtea tuatahi i te tau 1991, ā, mai anō i taua wā, e $2.3 miriona tāra te nui o te pūtea i tukuna ki ngā kaupapa hopu kōrero tuku iho, arā, e 477 te nui. Koia anake ngā tahua pūtea o Aotearoa e tautoko ana i ngā kaupapa kōrero tuku iho. Otirā, nā te pūtea nei, kua hopukina, kua mau, kua whakanuia te hītori o te huhua o ngā hapori.

I ngā tau 30 kua pahure, kua tautoko ngā tahua pūtea i ngā kaupapa e tūhura ana i te ao o ngā kaimahi o te Whare Patu Mīti o Waikawa, o ngā Hillside Railway Workshops o Ōtepoti, o ngā tangata taketake o Whīti e noho ana ki Te Whanganui-a-Tara, o te hunga rangatahi e pāngia ana e te mate ME, i te hunga whakawhiti ira me te rōpū i whakatū i te punanga o Zealandia ki Karori.

He tini kē ngā kaupapa kōrero tuku iho Māori i whai pūtea, arā, ko ērā e tūhura ana i te oranga o ngā wāhine o Ngāti Toa, i te mātauranga tuku iho o Ngāti Kurī e pā ana ki ngā rākau taketake, i ngā maharatanga o ngā kōhine i haere ki te Kura Kōhine Māori o Hato Hōhepa ki Ahuriri me te hunga i mōhio ki a Tahupōtiki Wiremu Rātana.

Kotahi mano tāra hoki te nui o te pūtea rangahau o Whiria te Mahara hei tautoko i ngā mātanga hītori, i ngā kairangahau me ngā kaituhi e mahi ana i ngā kaupapa ā-tuhi pono hei hāpai i tō tātou māramatanga ki ngā kōrero o mua mō tō tātou whenua. Nō te orokohanga mai o te kaupapa i te tau 1990, e $3.3 miriona tāra te nui o te pūtea i tukuna ki ngā kaupapa e whakaara ake ana i te hītori o Aotearoa, arā, neke atu i te 300 te nui.

"E whakaū ana ngā āhuatanga pērā i te mate KOWHEORI me te kupu whakapāhā mō ngā Urutomo o te Atatū i te nui o ngā kōrero me ngā tuhinga tuku iho ki waenga i ngā hapori. E tū whakaiti ana te Manatū Taonga i te huhua o ngā kaupapa i whāngaihia e rātou i ngā 30 kua pahure - e taea ai e ngā hapori maha ki te tūhura i te hōhonutanga o ō rātou ake tū ki Aotearoa," te kī a Neill Atkinson.

Ka kati ngā tono mō ngā tahua pūtea e rua ā te 15 o Whiringa-ā-nuku, 2021. Haere ki te pae tukutuku o Manatū Taonga ki te rapu i ētahi atu kōrero, ki te tono hoki ki Ngā Kōrero Tuku Iho Piki Ake! Kake Ake!, ki Whiria te Mahara rānei.

KUA MUTU

© Scoop Media